İdarəetmə və Təşkilatçılıq - Giriş (Əsas anlayışlar 3-cü və 4-cü bölmə)

İdarəetmə və Təşkilatçılıq - Giriş (Əsas anlayışlar 3-cü və 4-cü bölmə)

İdarəetmə anlayışı

İdarəedici əmrinə verilmiş bir qrup insanı müəyyən bir sıra məqsədlərə çatdırmaq üçün müəyyən bir sıra məqsədlərə çatdırmaq üçün ahəng və əməkdaşlıq içində çalışdıran bir şəxsdir.İdarəçi başqaları vasitəsilə işgörən və naliyyətə çatan şəxsdir.

İdarəetməni həyata keçirən şəxs insani resurslar qədər maddi resurslar və zamanı da istehsal faktoru olaraq istifadə etmək və insan əməyi ilə uyğunlaşdırmaq məcburiyyətində olan bir şəxsdir.

Açıqsistem və stuasiyalı yanaşmalara görə idarəçi təsviri bir zaman dilimi içərisində və dəyişkən çevrə şərtləri altında müəyyən bir sıra məqsədləri reallaşdırmaq üzrə maddi və insan istehsal faktorlarını uyğun şəkildə bir araya gətirən və işlədən şəxsdir.

Sistem və təsadüfi yanaşmalar cəhətdən idarəçinin naliyyətinə təsir edən faktorlar:

1) Ümumi çevrə - Makro mühit

• Ölkənin iqtisadi şərtləri
• Ölkənin texnoloji şərtləri
• Ölkənin sosial-mədəni şərtləri
• Ölkənin siyasi şərtləri
• Ölkənin ətraf mühit şərtləri
• Ölkənin hüquqi şərtləri
• Ölkənin din və əxlaq şərtləri
• Beynəlxalq hüquqi şərtləri
• Beynəlxalq siyasi şərtlər
• Beynəlxalq sosial-mədəni şərtləri
• beynəlxalq texnoloji şərtlər
• Beynəlxalq iqtisadi şərtləri

2) Yaxın çevrə - Mikro mühit

• Müştərilər
• Dilerlər
• İnsanların fəaliyyət mühiti Banklar
• Dövlət və ictimai təşkilatlar
• Dərnəklər
• Regional idarəetmə
• Sendiqatlar
• Satıcılar
• Ticarət palatası
• Rəqiblər

3) Müəssisə

• Məqalələr

• Strategiyalar

• İnsanlar

• Tenologiya

• Quruluş

Makro, mikro və müəssisə daxili amilləri nəzərə almaqla təşkilati məqsədi müəyyənləşdirmədə və onlara nail olmada sərbəstlik və maksimallıq anlayışlarını aradan çıxartmaqla yerinə məhdudluq və optimallıq anlayışını gətirməkdir.

İdarəçi bir qrup məqsədlərə çatmaq üçün müəssisə daxili və xarici çevrə şərtlərini, həm öz işlərində və həm də bir-birləri arasındakı kordinasiyanı əlaqələndirmə kimi çətin bir vəzifə ilə yüklənib.

Məhdudlaşdırıcı ünsürlərə iqtisadi, sosial-mədəni, texnoloji, siyasi, təbii və hüquqi mühit amillər aiddir.

Təşkilatın istehsal etdiyi mal və xidmətlərin təchizat, tələb, keyfiyyat xarici mühit amillərindən təsirləndiyi kimi, mühitdən tələb etdiyi pul, material əmək və sair istehsal amillərinin həmin ünsürlərə də yaxşı və pis yöndə təsir etməkdir.

İdarəçinin sahib olması vacib olan özəlliklər

Üç xüsusiyyətlilik yanaşması

İdarəedən (idarəçi) funkisiyaları təsirli və verimli bir formada edəbilməsi üçün bir sıra bacarıq və xüsusiyyətlərə sahib olmalıdır. Bunları üç əsas qrupda cəmləşdirə bilərik

1 - İdarəçinin intelektual xüsusiyyətləri

İdarəçi, mütəfəkkir, izah edən, fikir yürüdən, qərar verən, plan quran biri olması üçün bu intelektual xüsusiyyətlərə sahib olmalıdır :

• Ümumi mövzularda bilgi əldə etmək

• Məntiqlilik

• Analiz etmə

• Sintez etmə

• Hiss etmə

• Xəyal gücü

• Mühakimə

• fikirlərini cəmləşdirmə

• Fikirləri açaıq ifadə etmə

2 - İdarəçini xarakterinə dair xüsusiyyətlər

Bir idarəçinin başladığı işi naliyyətlə başa çatdırması üçün və hərəkətlərində tarazlı, ətrafına etibar yayan bir şəxs olması üçün sahıb olması gərəkən xüsusiyyətlər :

• Ağıl ilə hislər arasında tarazlıq
• Dəyişkənliklərə uyğunlaşma
• Diqqətlilik
• Ehtiyatlılıq
• Təşəbbüskarlıq
• Yaddaş gücü
• Dinamiklik
• Əzim və dözümlülük
• Tərtiplilik və düzənlilik
• İdarəçilik
• Sürətlilik
• Ciddilik

3 - İdarəçinin sosyal xüsusiyyətləri

• Geyim-keçim
• Qrupa xitab bacarığı
• Sosyal bacarıqlar
• İş intizamı
• İnsanlardan faydalamna bacarığı
• Diplamat bacarığı
• Ətrafda nüfuz sahibi kimi tanınmalı

Yuxarıdakıların hamısını yerinə yeirmək çox çətin olsa belə mümkün qədər özündə cəmləşdirmək idarəçini tabeliyində olanlardan fərqləndirən cəhətlərin toplu

İdarəetməyə bacarıqlar yöndən yanaşmaq

İdarəetmə bacarıqları üç qrupa bölünür :

• Anlayış bacarıqları,
• İnsani bacarıqlar,
• Texniki bacarıqlar

Anlayış bacarıqları

İdarəçinin düşünmə qabiliyyəti kanar və firma daxili manasibətləri anlaya bilmə ilə yanaşı planlama bacarıq və biliklərini əhatələyir

İnsani bacarıqlar

Başqa insanlarla bərabər olmaq və onlarla birlikdə ahəngli çalışma bacarıq və biliklərini əhatələyir.

Texniki bacarıqlar

İş görmə üsulları, texnikaları, işdə istifadə edilən vasitə və əsasları anlama və tədbiq etmə bacarıqları və bilikləri ilə əlaqəlidir.

İdarəetmə rolları :

İdarəçinin işi üç qrupa halında fərqli rola ayrılaraq təhlil edilə bilər.

1 - Fərdlər arası rollar 

Digər insanlarla münasibət qurma ilə əlaqəlidir,

• Təmsil etmə

• Liderlik

• Münasibət

2 - Məlumatlandırma rolları  

Təşkilat üçün iç və xarici məlumat şəbəkəsi formalaşdırmaq və inkişaf etdirmək səylərinin əhatələməkdədir.

• Nəzarət etmə

• Bölüşdürmə

• Təmsilçilik

3 - Qərar verma rolları 

İdarəçinin anlaşılan və insani bacarıqlarını vacib edən bir seçim etməyə ehtiyyac hiss edildikdə ortaya çıxmaqdadır.

• Təşəbbüskarlıq 

• Anlaşılmazlıqları həll etmə 

• Resurs bölüşdürmə 

• Müzakirələrdə olma

Məqaləni yüklə